اگر فیلم را تماشا کرده باشید خیلی زود از ماجرا سر در میاورید؛ درست همان جایی که تریما گاسی شروع به صحبت می کند. البته قبل از این هم فضای فیلم به صورتی ساده و شفاف همه چیز را روشن می کند. طبقاتی بیشمار که گویی از ارتباط با هم عاجزند. 2 نفری که روی یک طبقه هستند با هم مکالماتی دارند اما فیلم کمی جلوتر می رود و تصوراتی که از هم سطح ها داریم را به هم می ریزد.
از نظر سایتنقد فارسی، پلتفرم با نگاهی ریزبین انسان ها را تحلیل می کند. ذات انسانی که در زندگی روزمره غرق شده بود و حال از تمام نقاب های خود دور افتاده است. داستان قدم به قدم به پیش می رود و تلخی واقع گرایانه خود را به مخاطب می چشاند. حتی اگر ساختار پلتفرم واقع گرایانه نباشد و سکوهای متحرک منطقی به نظر نرسند.
سیستم چند صد طبقه در داستان ما تنها 2 نفر در هر طبقه دارد. بقای این 2 نفر وابسته به سکویی است که از طبقات بالا شروع به حرکت می کند، در هر طبقه چند دقیقه توقف می کند تا هر کسی هر قدر که می خواهد بخورد و بعد به طبقه پایین می رود. ساکنین هر طبقه می توانند هر چقدر که می خواهند بخورند اما نمی توانند هیچ چیز را انبار کنند. به این ترتیب پسمانده های طبقات بالا به طبقات پایین می رسد. سیستمی که از همان ابتدا ذهن مخاطب را درگیر طبقات انتهایی پلتفرم می کند؛ البته اگر در این دنیای نمادین، انتهایی برای این سیستم وجود داشته باشد.
داستان جایی جالب می شود که می فهمید در انتهای هر ماه، جای افراد به صورت اتفاقی با هم عوض می شود. با این وجود کسی مایل به برقراری ارتباط با سایر طبقات نیست. طبقات بالا هیچ ارزشی برای طبقات پایین تر قائل نیستند و تنها می خواهند بیشتر مصرف کنند. نمود بارز این کار را زمانی می بینید که تریماگاسی بعد از خوردن غذای خود در طبقه 48، با تمام نفرت آب دهان خود را روی غذای پسمانده پرت می کند تا یکی از جالب ترین صحنه های فیلم را بسازد و زمینه ساز یک دیالوگ کوتاه اما پر معنا شود.
قهرمان فیلم (گورنگ) بعد از دیدن این صحنه از تریماگاسی علت این کار را می پرسد اما با جوابی شوکه کننده مواجه می شود: تا پایینی ها آن را بخورند. گورنگ می پرسد که اگر طبقات بالا این کار را انجام دهند خوشحال می شوی؟ اما تریماگاسی با جدیت جواب می دهد: احتمالا آن ها هم این کار را انجام می دهند!
تریما گاسی که نماینده تفکر مصرف گراست به خوبی طرز فکر خود را در فیلم پلتفرم نشان می دهد. از تلنگر ورود او به این سیستم که یک تبلیغات تلویزیونی در مورد چاقو بود، تا تلاش حقیرانه او برای احساس ذره ای قدرت، همه و همه نشانگر یک چیز بود؛ تلاش عاجزانه انسان مدرن و بی هدف برای احساس قدرت و رضایت. حتی تمام شدن جواب های او با ldquo;مشخصاrdquo; هم به همین نکته اشاره دارد.
از طرف دیگر، قهرمان داستان که با کتاب به تصویر کشیده می شود، نمادی برای انسان های جستجوگر است. انسانی که به دنبال معناست و در تلاش است تا شرایط را بهبود دهد. حقیقتی که در ادامه هم کاملا مشهود است.
رسیدن نیمه شب و پخش شدن گاز بیهوشی، کاراکترهای داستان را کمی ورق میزند. تریماگاسی که پیشتر ارزشی برای دیگران قائل نبود با رسیدن به یک نقطه سخت، دست به دامن معنویات می شود. گویی پوست می اندازد و در تلاش است تا با چند جمله کلیشه ای به خود اطمینان دهد که قرار نیست در طبقه های پایین تر بیدار شود. اطمینانی که زمان زیادی دوام نمی آورد و بیدار شدن در طبقه 173، آن را به شدت خرد می کند.
این چالش جدید تاثیرات جدیدی رو کاراکترهای داستان دارد. احتمال رسیدن غذا به طبقه 173 بسیار کم است و کاراکترهای داستان به خوبی از این حقیقت آگاه هستند. اینجاست دوستی آن ها کمرنگ (شاید هم بیرنگ) می شود؛ اطلاعات (کتاب) بی اهمیت می شود و تنها چیزی که ارزش خود را حفظ می کند، چاقوست.
فیلم پلتفرم، خوی درندگیانسان درزمان گرسنگی (خطر) رابه خوبی نشان می دهد. هر فردی بقای خود را به دیگران ترجیح می دهد؛ حتی اگر این کار به معنای از میان برداشتن دیگران باشد.
ادامه فیلم با بیدار شدن گورنگ به همراه یک کارمند پلتفرم همراه است. کارمندی که باور دارد این ساختار تنها 200 طبقه است. باوری که در ادامه باعث فروپاشی او می شود.
با وجود این که ایموگیری چندین سال بود در سیستم کار می کرد، اما از فساد سیستماتیک بی خبر بود. بی خبری او شاید اشاره ای به بایکوت خبری و قدرت رسانه در جهان ما داشته باشد. جایی که خبرها به صورت گزیده نمایش داده می شود تا خدشه ای به توهم باخبری ما وارد نشود و عطش ما برای آگاهی خنثی شود. شاید با این کار تبدیل به بازوهای فساد هم شده باشیم.
پایان فیلم پلتفرم با سفر قهرمان ما به قسمت های فراموش شده شروع می شود. سفری که عمق فاجعه ی یک ساختار فاسد را به نمایش می گذارد. مرگ بی اهمیت پایین دستان در سیستم و طبقات خالی سوالات زیادی را برای مخاطبان ایجاد می کند. سوالاتی که اکثرا بی جواب می ماند و مخاطب را به دنبال جواب می کشد.
فیلم با یک پیام به پایان می رسد. دختر جوانی که نشانه ای از بی خبری بازوهای قدرت در این سیستم فاسد است به طبقه صفر فرستاده می شود. پایانی که می تواند برداشت های متفاوتی ایجاد کند؛ امید پایین دستان برای ایجاد تغییر در صاحبان قدرت، اهمیت بیشتر پیام از یک قهرمان یا وهم بودن تصورات ساختارشکنانه؟ نظر خود را برای ما بنویسید.
رمزگشایی فیلم پلتفرم
احتمالا برای شما هم پیش آمده است که یک فیلم تحسین شده را ببینید اما به نظرتان بسیاری عادی آمده باشد. اگر فیلم پلتفرم هم برای این احساس را به دنبال داشته است، این قسمت از مقاله مخصوص شماست. (توضیح: در نقد فیلم پلتفرم اشاره کردیم که به صورت نمادین ساخته شده است. توضیح بیش از حد ممکن است آزار دهنده باشد، به همین دلیل نمادها را بررسی می کنیم تا ماهیت فیلم برای شما آشکار شود.)
سوال اول: معنی عدد 333 در پلتفرم چیست؟
بر حسب تئوری اعداد، عدد 333 نشان دهنده ی دعاهای اجابت شده است.
سوال دوم: پلتفرم نماد چیست؟
نام شخصیت اصلی در فیلم Goreng بود که به زبان مایایی به معنی ldquo;سرخ شدهrdquo; است. این نشانه به همراه سایر موارد به درستی نشان می دهد که پلتفرم همان جهنم است.
سوال سوم: دختر نماد چیست؟
دختر کوچکی که در فیلم دیدیم نمادی از امید، خلوص و معصومیت است. او یک پیام است که به طبقه صفر فرستاده می شود. جایی که بدترین گمان را در مورد طبقات زیرین خود دارد اما هنوز هم کسانی در آن پیدا می شوند که کار درست را انجام دهند.
سوال چهارم: سرنوشت گورنگ چطور به نمادین شدن داستان کمک کرد؟
در پایان فیلم تریماگاسی به گورنگ گفت که او پیام نیست و پیام آن ها نیازی به حامل ندارد. گورنگ هم حرف او را تایید کرد و با پیاده شدن از پلتفرم نشان داد که رساندن پیام ارزش از دست دادن جانش را دارد. (اگرنقد فیلم V for Vendettaرو دیده باشید، اونجا هم V میگه آرمان ها ضد گلوله هستند. گورنگ با این کارش به نوعی خودش رو به شکل یک کار و یک پیام جاودانه کرد.)
سوال پنجم: چرا گورنگ تلاش می کرد تا غذا ها سالم بمانند؟
در نگاه اول می توان گفت که از ترس بیدار شدن در طبقات پایین این کار را انجام می داد. مفهوم پنهانی این کار تلاش برای متحد کردن پلتفرم بود. هیچ غذایی هیچوقت به انتهای چاله نرسیده بود. اگر این اتفاق می افتاد و غذایی به شکل دست نخورده و سالم به طبقه صفر برمی گشت، نشان می داد که آن ها توانسته اند با هم همکاری کنند.
سوال ششم: حون در فیلم پلتفرم نماد چه چیزی بود؟
حون غذای محبوب گورنگ بود که یک نماد جانبی در جریان فیلم به شمار می رفت. حون یک استاد در امر تطابق است و تقریبا با هر شرایطی تطبیق پیدا می کند؛ خصوصیتی که بسیار شبیه زندانیان پلتفرم بود.
چرا فیلم پلتفرم توانست به این حد از موفقیت برسد؟
فیلم پلتفرم نماینده یک سبک جدید نیست. شاید شیوه روایت این فیلم بود که در ابتدا توانست نظر مخاطبان را به خود جلب کند. عناصر فیلم در بسیاری از قسمت ها به اندازه بودند. همین امر کافی بود تا بعد از گذشت نیم ساعت از فیلم دچار نماد زدگی نشویم و بتوانیم با روند داستان جلو برویم.
تغییرات فیلم با وجود قابل حدس بودن، قابل درک بودند. برخورد سرد تریماگاسی و رفتار حق به جانب او، خو گرفتن او با گورنگ و البته بستن او به تخت و تهدید او کاملا قابل لمس بودند و حس همزاد پنداری مخاطب را به خوبی تحریک می کردند.
با وجود ناشناخته بودن کارگردان فیلم پلتفرم، استقبال خوبی که از این فیلم شد و البته شرایط خاص جامعه به خاطر کرونا، نتفلیکس انحصار این فیلم را در دست گرفت و باعث بیشتر دیده شدن این اثر تامل برانگیز شد.
نمادها نقش مهمی در این فیلم بازی می کنند و باعث به وجود آمدن برداشت های متفاوتی از داستان می شوند. از کتاب، چاقو و داستان رسیدن کاراکترها به پلتفرم، تا مدرکی که در آخر به آن ها داده خواهد شد. گستردگی برداشت ها از یک سو و قدرت نتفلیکس از سوی دیگر باعث شد تا این اثر به یکی از موفق ترین فیلم های سینمای اسپانیا تبدیل شود.
اگر به آثار فلسفی علاقمند هستید، حتما در مورد اقتباس سریالی کمیک موفق سندمن، درنقد سریال Sandmanبیشتر بخوانید.
منبع: نقد فیلم پلتفرم
فیلم arrival: نقد، داستان، حقایق و رمزگشایی پایانبندی + لینک
فیلم ,پلتفرم ,طبقه ,داستان ,طبقات ,گورنگ ,فیلم پلتفرم ,طبقات بالا ,کاراکترهای داستان ,طبقات پایین ,فیلم پلتفرم،